Og Jesús sagði við þá: „Nú á einhver yðar vin og fer til hans um miðnætti og segir við hann: Vinur, lánaðu mér þrjú brauð því að vinur minn er kominn til mín úr ferð og ég hef ekkert að bera á borð fyrir hann. Mundi hinn þá svara inni: Ger mér ekki ónæði. Það er búið að loka dyrum og börn mín og ég komin í rúmið. Ég get ekki farið á fætur að fá þér brauð? Ég segi yður, þótt hann fari ekki á fætur og fái honum brauð vegna vinfengis þeirra, þá fer hann samt fram úr sakir áleitni hans og fær honum eins mörg og hann þarf. Og ég segi yður: Biðjið og yður mun gefast, leitið og þér munuð finna, knýið á og fyrir yður mun upp lokið verða. Því að hver sá öðlast sem biður, sá finnur sem leitar og fyrir þeim sem á knýr mun upp lokið verða. Lúk.11:5-10
Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.
1. Í dag er hinn almenni bænadagur. Bæn er ef til vill flestum vel kunnug gjörð í okkar hversdagslífi. Ég efast ekki um að öll hér eyðum við einhverjum tíma til þess að fara með bæn á hverjum degi. Bænin er nátengd okkur. Engu að síður er oft erfitt að skilgreina hvað bæn er, hver tilgangurinn með henni er eða hvernig við eigum að biðja til Guðs með bænum okkar. Við höfum líklega lært að bæn er samtal við Guð, og því segjum við Guði frá því sem býr í brjósti okkar og síðan hlustum við á Guð. Það er alveg rétt að segja þetta.
En í raunveruleikanum getur hins vegar verið að við lýsum óskum okkar og sýnum einhliða frammi fyrir Guði: ,,Almáttugi Guð, viltu vinsamlegast blessa fjölskyldu mína og æskuvini. Guð, gef foreldrum mínum sem eru veikir styrk. Drottinn, sjáðu um að börnunum mínum gangi vel í prófum. Drottinn, leiddu einnig bróður minn svo að hann geti fundið góða vinnu fyrir sig“ og svo framvegis. Ég er ekki að henda gamni að ykkur eða gagnrýna. Satt að segja er bænin hjá mér oftast orðin að slíkum óskalista, jafnvel ómeðvitað. Það er alls ekki slæmt eða óeðlilegt að biðja fyrir fjölskyldu sinni eða æskuvinum. Samt finnst okkur líklega að eitthvað vanti þar. Hvað vantar í raun?
2. Guðspjall dagsins er dæmisaga um mann sem biður vin sinn um að lána öðrum vini sínum þrjú brauð fyrir miðnætti. Jesús kennir lærisveinum sínum með þessari dæmisögu mikilvægi þess að halda áfram að biðja um það sem er nauðsynlegt. ,,Biðjið og yður mun gefast, leitið og þér munuð finna, knýið á og fyrir yður mun upp lokið verða. Því að hver sá öðlast sem biður, sá finnur sem leitar og fyrir þeim sem á knýr mun upp lokið verða.“(Lk.11:9-10).
Hér er áherslan bersýnilega lögð á að knýja, að leita og að biðja. ,,Að leita“ og ,,að knýja“ er biblíuleg tjáning sem þýðir bæn. Því er það mikilvægt að biðja um það sem nauðsynlegt er eða leita þess. En um leið detta okkur þessar spurningar í hug: Um hvað eigum við að biðja eða hvers eigum við að leita? Hvað er nauðsynlegt fyrir okkur? Fer það eftir okkur sjálfum og eigum við að ákveða sjálf? Eða eigum við að leita leiðbeiningar Guðs um hvað við skulum biðja? Einmitt hér virðist vera eitthvað sem skortir á í bænalífi okkar, eitthvað sem lætur bænir okkar hljóma eins og óskalista. Það virðist vera lyklaratriði um hvað við eigum að biðja í bænum okkar og hvers við eigum að leita.
Satt að segja kennir Jesús okkur ekki ítarlega hvers við þörfnumst í lífi okkar. Málið er í okkar höndum. Jesús segir aðeins eins og: ,,Faðir yðar veit, hvers þér þurfið, áður en þér biðjið hann“(Mt.6:8) og ,,Hafið ekki hugann við, hvað þér eigið að eta og hvað að drekka, og kvíðið engu. ... faðir yðar veit, að þér þarfnast þessa. Leitið heldur ríkis hans, og þá mun þetta veitast yður að auki“(Lk.12:30-31).
Ef við tökum þessi orð bókstaflega, þá þurfum við ekki að setja fram óskalista í bænum okkar. En ég ætla hér ekki að segja að óskalistinn sé þýðingarlaus. Hann er ekki til þess að láta Guð vita hvað við viljum, heldur til þess að láta okkur vita hvað okkur langar í sjálf. Það er einnig mikilvægt. Og þannig er bæn samtal milli okkar og Guðs.
En hvað um að ,,leita ríkis Guðs“? Er það örugglega á óskalistanum okkar? Jú, við segjum alltaf í Föður vorum: ,,... til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörð sem á himni...“. En málið er hvers konar hugur eða tilfinning felst í þessum orðum þegar við biðjum Föður vorn. Er það eins einlægur og raunsær hugur og tilfinning og þegar við biðjum um frið og vernd fyrir fjölskyldu okkar og æsku vini? Líklega ekki. Af hverju ekki? Af því að við erum ekki með skýra mynd af Guðs ríki og þess vegna skiljum við ekki hvað það er að biðja um Guðs ríki. Skoðum þetta atriði frá öðru sjónarhorni.
3. Líðan okkar Japana og viðhorf til hversdagslífsins breyttist algjörlega frá og með 11. mars sl. þegar jarðskjálftar skóku Japan og flóðbylgjur fylgdu í kjölfarið. Hvoru tveggja olli gríðarlegu tjóni. Þetta átti sér stað á ósköp venjulegum föstudagseftirmiðdegi og enginn átti von á þessu. Um 25.000 manns létust eða er enn saknað. Bæir og þorp víða við strandlengjuna eyðilögðust. Hætta frá kjarnorkuverum gerði aðstæðurnar enn verri og hálf milljón manna neyddust til að flýja heimili sín rétt eftir hamfarirnar og enn dvelja fleiri en 100.000 manns í neyðarskjólum.
Að kvöldi sama dags og jarðskjálftarnir áttu sér stað hóf tvítugur strákur og háskólanemi í nágrenni hamfarasvæðisins lítið verkefni sem hann hafði fengið hugmynd að og átti eftir að vaxa. Svæðið þar sem hann bjó var algjörlega rafmagnlaust en með því að nota rafhlöður gat hann notað tölvuna sína og skoðað fréttir á netinu. Þetta var eina leiðin fyrir svæðið til þess að hafa samband við umheiminn. Ungmennið fann að margir, jafnt innan Japans sem utan væru að deila tilfinningum sínum, hugsjónum og hvatningu með öðrum í gegnum samfélagsmiðla eins og Facebook og Twitter eða aðra netmiðla.
Þessi ,,komment“ fólks á netinu voru ekki endilega hvatningarorð eða skilaboð til fólks á hamfarasvæðinu en hinum tvítuga dreng fannst að hann þyrfti að dreifa þeim af því að hann fann sjálfur fyrir umhyggju í gegnum þau og hvatningu. Hann byrjaði að safna saman ,,kommentum“ og setti á eigin heimasíðu og innan fárra daga hafði margt fólk tekið óumbeðið þátt í verkefninu. Heimasíðan varð mjög þekkt undir heitinu ,,Bænir fyrir Japan“ og var þýdd á 12 önnur tungumál fljótlega.
Þau orð sem fólk safnaði á heimasíðuna voru ekki fyrirlestrar, predikanir eða heimspeki, heldur muldur venjulegs fólks, pæling eða lítlar uppgötvanir sem það hafði gert í hversdagslífi sínu. Mig langar að segja ykkur frá nokkrum dæmum. Þessi orð voru sögð dagana eftir hamfarirnar, en ekki endilega á hamfarasvæðinu.
• Barn nokkurt var í biðröð fyrir framan kassa í búð, með nammi í hönd. En þegar barnið nálgaðist kassann, sá það samskotabauk, setti peningana í hann, skilaði namminu í hilluna og fór út. Kona í kassanum kallaði hlýtt að baki barnsins : ,,Takk kærlega fyrir þetta“.
• Pabbi minn ætlar að fara í kjarnorkuverið í fyrramálið til að taka þátt í viðgerðum. Hann á að fara á ellilífeyri eftir hálft ár en hann bauð sig fram til þess hættulega verkefnis. Mér fannst alltaf pabbi vera ekki nógur traustur heima fyrir, en núna er ég stolt af honum og vona að hann komi aftur heim heill á húfi.
• Umferðin á vegum var mjög þung. Þegar kom að gatnamótum gátu aðeins einn eða tveir bílar farið yfir í einu á grænu ljósi. Ég var samtals í tíu klukkutíma í bílnum mínum á leiðinni heim, samt heyrði ég ekki bílhorn flauta vegna pirrings, jafnvel ekki einu sinni. Ég var hræddur við annan jarðskjálfta alla tímann í bílnum, en ég hreifst meira af þjóð minni en ég hafði gert lengi.
• Mamma mín, sem er látin núna, sagði mér eitt sinn: ,,Skortur verður á mat og dóti þegar fólk rænir hvert af öðru, en það verður nóg þegar fólk deilir hvert með öðru.“ Ég er stolt af ykkur á hamfarasvæðinu, sem hagið ykkur núna einmitt eins og mamma mín kenndi mér.
• Ég var þreyttur á brautarpalli þar sem ég beið eftir lestinni minni. Það var kalt, en biðin eftir lestinni var orðin að mörgum klukkutímum þar sem lestarkerfið hafði lamast eftir jarðskjálftann. Þá gaf heimilislaus maður mér, sem var daglega hangandi kringum járnbrautarstöðina, bylgjupappír sem hann var með og sagði: ,,Sestu á þetta. Þér hlýnar“. Ég skammaðist mín, þar sem ég leit alltaf niður á hann.
4. Svona eru dæmi af síðunni ,,Bænir fyrir Japan“. Mér finnst merkilegt að strákurinn sem opnaði þessa síðu hafi nefnt hana ,,Bænir fyrir Japan“. Eins og við getum heyrt, er inntak þess ekki bæn til þess að biðja Guð um gera eitthvað handa okkur. Ég veit ekki hvort ungmennið var kristið eða ekki, líklegast ekki. Engu að síður hitti það alveg í mark í kristilegri merkingu að hann notaði heitið ,,Bænir fyrir Japan“ að mínu mati. Af hverju? Af því að inntak þess er ekkert annað en vitnisburðar fólks um hlýju manna, iðrun, samstöðu og virðingu sem manneskjur sýndu af sér í ímynd guðsbarna. Hér birtist einmitt kjarni bænar okkar kristinna manna, sem er að leita Guðs ríkis og að fá svar við leitinni.
Ég tel að við séum öll sammála um að það er erfitt verkefni að leita að Guðs ríki, þar sem við vitum ekki nákvæmilega hverju við eigum að leita að. En að leita Guðs ríkis er að fá að sjá hvernig Guð vinnur í hversdagslífi okkar og skilja hvernig Guð er að veita okkur náð sína nú þegar í ríkara mæli. Náð Guðs er þegar komin, ekki aðeins í kringum okkur, heldur líka inni í okkur sjálfum. En í daglegum og hörðum raunveruleika lífsins, tökum við annað hvort ekki á móti náðinni eða vanrækjum að njóta hennar og nota hana fyrir náunga okkar, samt krefjumst meiri náðar af Guði. Það er nefnilega þess vegna að bæn okkar verður sí og æ, jafnvel ómeðvitað, eins og að lýsingu að óskalista.
Sem betur fer, þó að við förum fram hjá þeirri náð sem Guð gaf okkur, höfum við ekki tapað þeirri náð enn. Og þegar við horfum upp á hrikalegar hamfarir eða upplifum að við séum að tapa öllu í lífi okkar, vöknum við allt í einu við náð Guðs sem er ennþá hjá okkur. Ég segi aldrei að hamfarir eins og jarðskjálftarnir í Japan eða núna þessa daga á suðurlandi hér séu vilji Guðs. Þær eru sorglegar. En margar fallegar gjörðir fólksins - í Japan, á Íslandi og í heiminum - í kjölfar hamfara sem ýta undir samstöðu, umhyggju, hvatningu og endurskoðun fólks á sjálfu sér, sem er eftir vilja Guðs. Slík eru blóm sem fá næringu sína frá náð Guðs, og ekkert, jafnvel flóðbylgja eða sprenging eldfjalls, getur ekki tekið þau í burtu.
Þegar við sjáum fólk sem lifir á náð Guðs, hættum við að hugsa um eigin óskalista. Það er vegna þess að við sjáum þar svip Guðs ríkis. Í gegnum það getum við staðfest tilvist Guðs ríkis. Með því fáum við lækningu við sársauka, fyllingu fyrir tómleika í hjarta og frið innra okkur sjálfum. Og gleymum ekki því, að hvert og eitt okkar getur birt þennan svip Guðs ríkis fyrir náunga okkar, með því að lifa sjálf í náð Guðs. Guðs ríki er ekki svo langt í burtu. Leitum þess, og höldum áfram að leita þess, með bænum okkar.
Dýrð sé Guði, föður og sýni og heilögum anda. Svo sem var í upphafi, er og verður um aldir alda. –Amen
