Í kjölfar Hrunsins vakti margt ugg. Það sem sem olli mér einna þyngstum áhyggjum var að harðri þjóðernishyggju yxi fiskur um hrygg líkt og víða hafði gerst. Íslendingar eru sjálfhverf þjóð og skildu varnaðarorð og gagnrýni umheimsins sem ofsóknir gegn landi og þjóð. Uggurinn reyndist ástæðulaus þar til í nýafstöðnum kosningum.

Ekki óvænt

Það kom ekki á óvart að frumkvæði að þjóðernishyggju kæmi frá Framsókn. Hún hefur lengi verið snar þáttur í hugmyndafræði flokksins. Í byrjun kann hún að hafa verið frjó. Svo er ekki nú. Árangurinn af útspilinu í moskumálinu kom heldur ekki á óvart. Hugsanlega gefa úrslitin í Reykjavík hugboð um hlutfall ákafra þjóðernissinna. Það er þó óvíst. Hlutfallið kann að vera mun hærra en upp úr kössunum kom. Í öllu falli er tími til kominn fyrir allt vel hugsandi fólk sem þráir opið samfélag að snúast til varnar gegn tortryggni, útilokunarstefnu og útlendingaandúð.

Blindgata

Átökin sem blásið hefur verið til snúast um hvort veita eigi múslimum og orþodoxum lóðir á sömu forsendum og öðrum trúfélögum og afturkalla e.t.v. þegar veittar lóðir. Í lýðræðislegu réttarríki er þessi kostur ekki í boði þótt hugmyndin hafi nýst í kosningaslag.

Í stjórnarskrá lýðveldisins segir: „Allir eiga rétt á að stofna trúfélög og iðka trú sína í samræmi við sannfæringu hvers og eins“. Til þess þurfa múslimar moskur ekki síður en kristið fólk kirkjur. Auk þess segir: „Enginn má neins í missa af borgaralegum og þjóðlegum réttindum fyrir sakir trúarbragða sinna“. Og loks: „Allir skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til … trúarbragða … og stöðu að öðru leyti“. Öllum þessum mikilvægu mannréttindareglum virðast borgarfulltrúar Framsóknar vilja gleyma eða brjóta gegn þeim.

Trúfrelsis- og jafnræðisreglur stjórnarskrárinnar vernda rétt allra en leggja jafnframt mikilvægar skyldur á herðar okkar en þar segir líka: „Þó má ekki kenna eða fremja neitt (þ.e. í nafni trúar) sem er gagnstætt góðu siðferði eða allsherjarreglu“, sem og „né heldur má nokkur fyrir þá sök skorast undan almennri þegnskyldu“. Ákvæðunum er ætlað að tryggja að enginn misnoti frelsi sitt til að brjóta gegn lögum og grunngildum landsmanna. Þannig er trúfrelsið stillt af.

Þetta er sá rammi sem stjórnarskráin setur um grundvallarmannréttindi á trúmálasviðinu. Af ákvæðunum verður ekki slegið eða kosið um framkvæmd þeirra nema með því að ógna lýðræðinu og réttarríkinu. Borgar- og skipulagsyfirvöld hljóta því að úthluta lóðum til múslima eins og þegar aðrir eiga hlut að máli. — Eða hvernig málflutningur skyldi vera hafður uppi ef kosið yrði um slíkt mál?

Til framtíðar

Nú verðum við sem viljum opið, frjálst og friðsamlegt samfélag að horfast í augu við raunveruleikann: Við verðum að standa saman um grunngildi okkar. – Framsóknarflokkurinn má gjarna vera með ef hann vill og endurheimtir trúverðugleika eftir útspilið í Reykjavík.