Þorgeir Arason

23. ágúst 2021

• 12. sunnudagur eftir þrenningarhátíð

Þingmúli 22.8. 2021, 12. sunn. e. trinitatis. Sl 86.9-13, 15; Mk 8.22-27

Náð sé með yður og friður frá Guði föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.

Í herberginu hennar ömmu á hjúkrunarheimilinu voru bæði innrammaðar myndir af fjölskyldumeðlimum og fjöldi mynda í albúmum. Þegar ég kom og heimsótti hana, síðustu árin sem hún lifði, var gott að grípa í þessar myndir og reyna að rifja upp með henni, hver var hver. Það gekk reyndar misvel því að veikindi, sem við þekkjum mörg allt of vel á okkar ástvinum, höfðu þegar hér var komið sögu rænt hana stórum hluta af hennar minni. Það var hins vegar ekki erfitt að fitja upp á umræðuefni, því að allt sem sagt var gleymdist fljótt; hvarf, eins og döggin hopar fyrir sólinni á sumardegi hér á Héraði. Tvö til þrjú málefni dugðu, sem hægt var að ræða til skiptis í hálftíma innliti. „Já, er ég orðin langamma? Þú segir aldeilis fréttir!“ – Nærveran var hvort sem er miklu mikilvægari en nokkuð af því sem sagt var.

Heilabilun er einn af þessum sjúkdómum, sem manni finnast miskunnarlausir, vegna þess að svo óskaplega stórum hluta af lífsgæðum einstaklingsins er rænt. Manneskjan lifir, en er ekki söm. Og þegar andlát hennar ber að höndum og komið er að kveðjustund, þá getur manni liðið eins og það sé aðeins lokapunkturinn á langri kveðjustund, því að í raun réttri hafi maður verið að kveðja þennan ástvin smátt og smátt í mörg ár. Sú var að minnsta kosti mín upplifun.

Í Biblíunni lesum við um hin fjölmörgu kraftaverk Jesú, þar sem hann læknaði fólkið sem til hans kom af ýmsum sjúkdómum, hreinsaði út illa anda, eða gaf blindum sjónina, eins og í guðspjalli dagsins. Ég veit auðvitað ekki af eigin raun hvernig það er að missa sjónina, eða fæðast blindur, en þó bendir margt til þess, að hlutskipti þeirra sem ekki höfðu fulla sjón hafi verið mun verra á tímum Jesú en í dag. Sú eða sá sem ekki hafði næga sjón til að vinna fyrir sér þurfti að treysta á aðra til að geta haft í sig og á, og þá í mörgum tilfellum með því að betla. Margt hefur auðvitað breyst til hins betra, og sem dæmi um það má nefna að á alþingi Íslendinga situr nú lögblind manneskja. Ef blindri eða sjónskertri manneskju í dag yrði boðið eitt kraftaverk, gæti auðvitað vel hugsast að það yrði að fá sjónina, en ef dæma má af viðtölum við sjónskerta Íslendinga, þar sem er að finna marga sterka einstaklinga og hugsjónafólk, er bara alls ekkert víst að það myndi gilda um alla. Ýmsir benda líka á að fötlun getur á vissan hátt verið ákvörðuð af samfélaginu og þeim hindrunum - eða tækifærum - sem það setur upp fyrir þegna sína.

Hitt vitum við samt öll, þó að við ræðum það kannski ekki endilega dags daglega, að það er ekki sjálfsagður hlutur að hafa fulla heilsu. Þrátt fyrir allar framfarir læknavísindanna er staðreyndin engu að síður sú að allt of stór hluti Íslendinga, og auðvitað jarðarbúa ef út í það er farið, glímir við vanheilsu af einhverju tagi. Og sumir sjúkdómar eru grimmir og ræna fólk starfsorku, minni, andlegu eða líkamlegu þreki og jafnvel lífinu sjálfu. Og undanfarið hálft annað ár hefur auðvitað litast af baráttu heimsbyggðarinnar við Covid-19 sjúkdóminn. Allt er þetta hluti af okkar tilveru og við verðum að mega tala um það.

Hvers vegna er þetta svona? Þessi spurning getur falið í sér trúarlega glímu fyrir kristna manneskju sem stendur frammi fyrir vanheilsu hjá sjálfri sér eða ástvini. Hvar ertu, Guð, þegar ég bið um lækningu, eða reiðist yfir óréttlætinu í veikindunum? Ef Kristur hafði máttinn til að lækna í guðspjöllunum, hvers vegna svarar hann þá ekki minni bæn? Var þetta kannski ekki satt?

Því svarar hver fyrir sig, en sannarlega er það mín sannfæring að guðspjöllin segi okkur satt og rétt frá, og einnig að Guð sé þess megnugur að lækna fólk í dag. Við höfum hins vegar engin svör við ráðgátunni um þjáningarnar í heiminum.

En ef maður les guðspjöllin vandlega sést, að markmiðið með kraftaverkum Jesú er ekki að lækna hvern þann sem á vegi hans yrði, eða að útrýma sjúkdómum.

Þegar öllu var á botninn hvolft var markmið kraftaverkanna enn djúpstæðara:

Að ryðja Guðs ríki braut í þessum heimi og lina þannig þjáningar okkar!

Guðs ríki kemur til okkar þegar við finnum, að þó að sjúkdómurinn sem í hlut á geti verið miskunnarlaus og grimmur, þá er Guð samt náðugur, og ástin hans er sterkari en erfiðleikar okkar.

Davíðssálmurinn sem við lásum úr áðan ber vitni um þetta, þar sem segir:

Þú, Drottinn, ert miskunnsamur og líknsamur Guð,
þolinmóður, gæskuríkur og harla trúfastur (Sl 86.15).

Guðs ríki kemur til okkar eins og kröftugt úthaf. Í trúnni fáum við að vera líkt og öldur í þessu úthafi og getum hvílt í þeirri vissu, að hvað sem kemur fyrir ölduna verði hún alltaf hluti af hafinu mikla, sem er gott að tilheyra.

Guðs ríki kemur til okkar með Jesú Kristi þegar við skynjum og skiljum hver hann er: lifandi frelsari, sem tekur okkur í faðm sinn, eins og móðir, sem umfaðmar börnin sín í erfiðleikum.

Markús guðspjallamaður staðsetur söguna sem við heyrðum, um blinda manninn sem smám saman gat séð allt skýrt, nánast í miðjunni á guðspjallinu sínu, í 8. kaflanum af 16 í þessari hnitmiðuðuð bók Markúsar um líf Jesú. Eitt meginþema bókarinnar er að lesendur fá smátt og smátt að átta sig á því hver Jesús er. Þegar ritið er lesið er því eins og við sjáum Jesú birtast okkur, skýrar og skýrar, fyrst kannski eins og við greinum menn líkt og tré, en síðan getum við séð betur.

Í beinu framhaldi af sögunni um blinda manninn segir Markús frá því þegar Jesús spyr lærisveinana hvern þeir telja hann vera, og Pétur játar að hann sé Kristur, konungurinn sem koma átti. Og þá fá lærisveinarnir loksins að vita, að Jesús eigi framundan þjáningu og líflát en líka upprisu á þriðja degi.

Já, í þessum heimi eigum við í höggi við erfiða og grimma sjúkdóma.

En Guð er miskunnsamur; sá Guð sem í Jesú Kristi gekk sjálfur inn í þjáningarnar okkar, dó á krossinum fyrir okkur, stendur með okkur í hverri raun, biður fyrir okkur, gefur okkur gleði í þrengingunum og von í upprisunni.

Þannig ryður Guðs ríki sér braut inn í mannlegt líf.

Og það kemur líka til okkar:

þegar við tökum þátt í að hlúa að hinum sjúku,

þegar við höldum í hendur sem hafa misst krafta sína,

þegar við heimsækjum þau sem ekki geta lengur heimsótt neinn,

þegar við höldum í vonina, jafnvel þó að allt bendi í þveröfuga átt.

Í öllu þessu tökum við þátt í verki Guðsríkisins; tökum þátt í að ryðja brautina fyrir kærleika Guðs.

Og ef vel er að gáð sjáum við Jesú birtast, kannski óljóst fyrst, eins og menn sem líkjast trjám í fyrstu en skýrast svo, svo greinum við hann æ skýrar með kærleikann sinn sem er sterkari en nokkurt annað afl á jörðu; við greinum hann eins og ljósið milda sem styður okkur í rökkrinu.

Það var svo merkilegt með ömmu heitna, eins og ef til vill fleiri kannast við sem átt hafa ástvini með heilabilun, að þegar hún hafði verið svipt nánast öllu sem hún áður mundi og vissi og kunni, þá hafði hún ennþá yndi af að hlusta á og rifja upp uppáhaldssálminn sinn:

Lýs, milda ljós, í gegnum þennan geim,

mig glepur sýn,

því nú er nótt, og harla langt er heim.

Ó, hjálpin mín,

styð þú minn fót; þótt fetin nái skammt,

ég feginn verð, ef áfram miðar samt.

Dýrð sé Guði, föður, syni og heilögum anda, svo sem var í upphafi, er og verður um aldir alda. Amen.