Nú hafa hvalveiðimenn tekið gleði sína á ný.

Á sama tíma skiptast menn í tvö horn í afstöðunni til hvalveiða. Byssan var hreinsuð og fægð, hvalbáturinn gerður í stand og svo var haldið á miðin og fyrsti hvalurinn tekinn eins og í gangster í kúrekamynd: Upp með bægsli! Búmm! Og heimsbyggðin fylgdist með og hneykslaðist.

Hvalveiðar eru umdeildar og á málinu í það minnsta tvær hliðar. Annars vegar er um að ræða rétt okkar Íslendinga til að taka sjálfstæðar ákvarðanir og hefja veiðar á ný skv. aldagamalli hefð og hins vegar almenningsálitið úti í hinum stóra heimi. Okkur Íslendingum þykir þetta flestum ekkert tiltökumál en vitum hins vegar ekki hvenær við verðum búin að bíta úr nálinni með þessa umdeildu ákvörðun.

Þessi pistill er ritaður í Skutulsfirði, nánar til tekið á skrifstofu sóknarprestsins þar. Fjörðurinn, kenndur við hvalveiðitól, blasir við augum úr gluggum svo og bærinn fagri Ísafjörður sem stendur á Eyri við Skutulsfjörð. Hér hljóta menn að hafa skutlað hval fyrr á öldum og nýtt úr honum allt, spikið, kjötið og beinin. Löngu síðar hófu menn svo veiðar með því að skjóta skutlinum úr byssu.

Á vef Hafrannsóknarstofnunar segir m.a. um hrefnuveiðar:

„Árið 1914 er talið marka upphaf hrefnuveiða hér við land þótt eflaust hafi stöku hrefnur verið ,,strengjárnaðar” fyrr. Það ár hóf Þorlákur Guðmundsson bóndi að Saurum, síðar kallaður Hrefnu-Láki, hrefnuveiðar í Ísafjarðardjúpi. Á næstu árum breiddust þessar veiðar út til nokkurra staða á Norðurlandi en umfang veiðanna var þó lítið og voru þær einkum stundaðar sem aukabúgrein með hefðbundnum fiskveiðum.“

Hrefnu-Láki sem var frægur veiðimaður var hálfbróðir Bárðar G. Jónssonar afa míns. Til er saga af Hrefnu-Láka þegar hann lenti tvívegis í snjóflóði á Súðavíkurhlíð í einni og sömu ferðinni. Hann var með byssu í hönd og sagði eftir á eitthvað á þessa leið: Ég sleppti aldrei byssunni, hélt henni alltaf á lofti og upp úr flóðinu!

Sonur hans, Karl eða Hrefnu-Kalli, eins og við kölluðum hann, kom oft með feng sinn til Ísafjarðar þegar ég var strákur og þá fór ég „oní bæ“ eins og sagt var og niður á bæjarbryggju til að kaupa hrefnukjöt. Kalli bograði þar yfir hrefnunni, skar úr henni stykki, vigtaði á krókvog, skar síðan gat í stykkið, setti snærisspotta í gegnum gatið og fékk mér. Síðan gekk ég með stykkið heim með blóðslóðina á eftir mér og fékk mömmu sem eldaði kjötið af sinni snilld. Og enginn mótmælti. Þá vorum við Íslendingar svo „langt frá heimsins vígaslóð“ að fáir vissu hvað við vorum að gera og þótt þeir vissu það þá voru hugmyndir manna allt aðrar og afstaðan til lífríkisins allt önnur en nú. Nú er okkur öllum ljóst að jörðin er ekki óþrjótandi uppspretta gæða, að lífríkið er viðkvæmt og auðvelt er að skaða jafnvægið í sköpuninni.

Við teljum okkur eiga rétt til hvalveiða. Og réttlætiskennd er göfug og góð. En stundum er mönnum bara ekki stætt á að standa á rétti sínum því réttur annarra kann að stangast á við rétt þeirra. Við Íslendingar erum ekki einir í heiminum og þurfum að taka tillit til annarra.

Mér þykir hvalkjöt gott og hrefnuhjartað sem ég smakkaði meðal 60 rétta á Villibráðarkvöldi á Hótel Ísafirði á dögunum var gómsætt og gott. En við verðum að hlusta á umheiminn, jafnvel þótt hann skilji okkur ekki og sé jafnvel illa upplýstur á köflum. List samræðunnar er erfið en hún er mikilvæg. Líklega mun hún skila meiri arði þegar upp verður staðið en bægslagangur þeirra sem nú vilja standa á rétti sínum til hvalveiða.