Biskupskandídatar fá þessa dagana ýmsar spurningar sem varða starfið í söfnuðum og sérþjónustu. Fólk vill vita um hug þeirra til ólíkra þátta kirkjustarfs, æskulýðsstarfs, starfs meðal Íslendinga erlendis, lítilla safnaða, stórra safnaða, ýmissa rannsóknarverkefna, verkefna á Biskupsstofu og sérþjónustu. Fólk vill vita hvort kandídatarnir muni beita sér fyrir fjárstuðningi til þessara málaflokka hreppi þeir hnossið.

Það væri óábyrgt að gefa kosningaloforð sem erfitt er að standa við í núverandi árferði. Kreppunni er ekki lokið, tekjustofnar hafa verið skertir og þjóðkirkjan á erfitt uppdráttar. Hinir sameiginlegu sjóðir sem standa undir starfi kirkjunnar eru takmarkaðir og ákvarðanirnar þegar eitt starf fær að lifa og annað er lagt niður eru blóðugar og sárar. Allt þetta veit fólk og sá boðskapur gleði og einingar sem stafar inn í kirkjuna með nýju biskupskjöri breytir því ekki að erfiðar ákvarðanir eru framundan. Þær þarf að taka á vandaðan hátt, með þátttöku margra og með reisn. 

Ég hef velt því fyrir mér hvort væntingar til biskups geti ekki á köflum orðið misvísandi.  Hægt er að gera þær kröfur til biskupsins að hann sé eins og stöndug húsfreyja á heimili með búrlyklana festa við beltið. Húsfreyjan skammtar hverjum og einum í askana, fjölskyldu sinni, gestum, vinnuhjúum, ómögum og förumönnum og gætir að því að enginn komist í sperðlana og skyrtrogin í búrinu svo vistirnar renni ekki út á miðjum vetri. Húsfreyjan með búrlyklana er tákn samfélagsgerðar sem lengi hefur verið við lýði á Íslandi. 

Í þjóðkirkjunni sem á öðrum vettvangi íslensk samfélags eru uppi kröfur um aukið lýðræði og valddreifingu. Ég hef rætt um þessar væntingar í þremur nýlegum greinum, sjá hér, hér og hér. Meðal annars liggur nýtt frumvarp fyrir kirkjuþingi sem gerir ráð fyrir miklum breytingum á biskupsembættinu. Þar er gert ráð fyrir að biskupinn sitji í takmarkaðan tíma, að hann stjórni ekki lengur kirkjuráði og að fjárstjórnarvald þjóðkirkjunnar færist frá kirkjuráði til kirkjuþings. Skoðanir um þessi ákvæði hinna nýju laga eru mjög skiptar. 

Sumir vilja meina að biskupinn verði að vera myndugur stjórnandi í kirkjunni til að hafa áhrif. Þess vegna sé mikilvægt að hann sé áfram í forsvari fyrir kirkjuráðið. Aðrir vilja skilgreina biskupinn sem leiðtoga fyrst og fremst, sem hafi málfrelsi og tillögurétt og fylgist vel með öllum málum og eigi setu í kirkjuráði,  en sé ekki beinn aðili að fjárstjórnarvaldinu. Hlutverk þessa leiðtoga eigi þar með að vera að á grundvelli yfirsýnar hans með allri kirkjunni og virðingar sem hún/hann nýtur á biskupsstóli.

Sumir segja að með þessari breytingu sé verið að eyðileggja biskupsembættið. Aðrir telja að verið sé að létta af biskupnum erfiðum rekstrarskyldum sem aðrir geti innt betur af hendi svo að hann hafi ráðrúm til að gera það sem biskupar eiga að gera, vísitera, vígja og hafa tilsjón. 

Ég tilheyri seinni flokknum. Ég vil að fjárstjórnarvaldið, búrlyklarnir, færist til kirkjuþings. Og þess vegna er ég treg til að svara spurningum um það hvaða starf ég vilji efla á vegum þjóðkirkjunnar og hvaða starf ég vilji skera niður á tíma skortsins. Ástæðan fyrir tregðunni er ekki ótti við að missa vinsældir, heldur vil ég skila þessum búrlyklum biskupsins til fólksins. 

Ég talaði áðan um yfirsýn. Ég sinnti nokkurri prestsþjónustu við Íslendinga í Bandaríkjunum meðan ég bjó þar. Ég vann í samráði við sendiráðið. Ég hef búið í útlöndum og þekki vel hversu dýrmætt trúarlíf, sjálfskilningur og menning eru Íslendingi á erlendri grund. Ég hef átt því láni að fagna að vinna við hlið vímuvarnarprests í þjóðkirkjunni í nokkur ár og hef ég gegnum starf hans og annarra kollega kynnst því hvílíku grettistaki sérþjónustan er að lyfta dag hvern í íslensku samfélagi. Ég ber virðingu fyrir starfi djákna og finnst það áhyggjuefni hversu mjög þeim hefur fækkað í efnahagsþrengingunum. Ég starfa í yngsta söfnuði landsins þar sem æskulýðurinn er grundvöllur alls starfs. Æskulýðsstarfið er geysimikilvægt fyrir kirkjuna. Ég hef þjónað litlum og stórum söfnuðum í þéttbýli og strjálbýli og ferðalög mín undanfarna daga um dreifðar byggðir Íslands hafa hjálpað mér til að setja mig inn í þau tækifæri og erfiðleika sem steðja að smæstu söfnuðunum. 

Í mínum huga er yfirsýnin yfir allt starf kirkjunnar, í sveit, bæ og borg, í kirknasamfélagi heimsins, í alheimsþorpinu, á sjúkrastofnuninni og í starfinu erlendis, meðal hinna ungu og öldnu, það sem einkennir biskupsþjónustuna. Það er gríðarlegt verkefni að hafa slíka yfirsýn og verður aðeins gert með biskupi sem er mannblendin/n, vongóð/ur, er fljót/ur að setja sig inn í hluti og sýnir frumkvæði að samskiptum. Leiðtogi við þessar aðstæður er góður greinandi, hann getur orðað vandamálin og haft áhrif í gegnum áhrifavald sitt.  Slíkur leiðtogi uppörvar, ekki síst þau sem búa við rýran kost vegna niðurskurðar og erfiðleika. Biskupinn sem hjarðmey hjarðar sinnar hefur öðruvísi lyklavald en bústýran með kippuna við beltið. 

Mín framtíðarsýn um búrlyklana er sú að ómagar, vinnuhjú og fyrirmenn hafa komist að niðurstöðu um að vetrarforðinn er allur á þeirra sameiginlegu ábyrgð.  Enginn einn á þjóðkirkjuna og enginn er þar ómagi eða vinnuhjú heldur. Í þriðja og fjórða kafla Galatabréfisins er talað um kristið fólk sem erfingja eftir fyrirheitinu, ekki þræla, heldur frjálsborið fólk. 

Þessari sýn um frelsið fylgir líka mikil og þung ábyrgð. Þegar húsfreyjan hefur búrlyklana bera sig allir upp við hana og reyna að hafa áhrif á það hvernig hún skammtar á askana. Einn er askur æskulýðsstarfsins, annar askur fræðslustarfsins og sá þriðji sérþjónustunnar, í þann fjórða fer þjónustuþörfin á landsbyggðinni. Við getum öll pirrað okkur á húsfreyjunni og hvernig hún skammtar, flestir telja hana setja of lítið í einn askinn og vilja fá meiri skerf. Margir upplifa höfnun og reiði vegna þess hvernig skammtað er. 

Hið nýja frumvarp gerir ráð fyrir því að húsfreyjan skili búrlyklunum á borðið og að heimilismenn verði sjálfir að ákvarða matarskammtinn á lýðræðislegan hátt og þannig að matarforðinn endist út veturinn. Getum við það sem fólk borið til frelsis? Getum við tekið að okkur þetta hlutverk svo að hið eiginlega lyklavald biskupsins fái að njóta sín og biskupinn einbeiti sér að þeim vetrarforða sem aldrei þrýtur? 

"En þeir líta svo á, að lyklavaldið eða biskupsvaldið sé samkvæmt fagnaðarerindinu vald eða boð frá Guði um að prédika fagnaðarerindið, leysa og binda syndina og þjóna að sakramentunum."  Ágsborgarjátningin, 28. grein.