Og Jesús sagði við þá: „Nú á einhver yðar vin og fer til hans um miðnætti og segir við hann: Vinur, lánaðu mér þrjú brauð því að vinur minn er kominn til mín úr ferð og ég hef ekkert að bera á borð fyrir hann. Mundi hinn þá svara inni: Ger mér ekki ónæði. Það er búið að loka dyrum og börn mín og ég komin í rúmið. Ég get ekki farið á fætur að fá þér brauð? Ég segi yður, þótt hann fari ekki á fætur og fái honum brauð vegna vinfengis þeirra, þá fer hann samt fram úr sakir áleitni hans og fær honum eins mörg og hann þarf. Og ég segi yður: Biðjið og yður mun gefast, leitið og þér munuð finna, knýið á og fyrir yður mun upp lokið verða. Því að hver sá öðlast sem biður, sá finnur sem leitar og fyrir þeim sem á knýr mun upp lokið verða. Er nokkur sá faðir yðar á meðal sem gæfi barni sínu höggorm ef það biður um fisk eða sporðdreka ef það biður um egg? Fyrst þér, sem eruð vondir, hafið vit á að gefa börnum yðar góðar gjafir, hve miklu fremur mun þá faðirinn himneski gefa þeim heilagan anda sem biðja hann.“ (Lúk 11.5-13)
Þó að við séum sannarlega öll fyrir löngu komin á fætur skulum við samt fara með þá bæn sem lang flestum er tömust: Nú er ég klædd(ur) og komin á ról Kristur Jesús veri mitt skjól. Í guðsóttanum gef þú mér að ganga í dag svo líki þér. Amen.
Náð sé með yður og friður frá Guði Föður og Drottni vorum Jesú Kristi. Amen
Í dag er hinn almenni bænadagur. Hann er sameiginlegur arfur kirkjunnar um allan heim allt frá því á 4.öld. Kristin kirkja kemur saman í dag undir einni og sömu yfirskrift: Biðjið. Biðjið án afláts. Biðjið og yður mun gefast. Bænin má aldrei bresta þig.
Þegar kristnin breiðist út um heiminn mætir hún grónum siðum og hugmyndum þjóða og kynstofna og einstaklinga. Stundum tekur kristnin upp gamla siði sem fyrir eru og tileinkar sér þá. Nú stöndum við frammi fyrir því að sú kristni sem fyrir er verði að taka afstöðu til nýrra siða og nýrra hugmynda sem getea verið í eðli sínu algjörlega andstæð hinni kristni hugsun og játningu. Það er ekki síður vandasamt hlutverk en hið fyrra. Engin leið er betri til þess en sú að efla að nýju hinn kristna sið og hinar kristnu venur, eins og bænadagurinn er gott dæmi um. Upphaflegt tilefni bænadagsins, sem í fyrstu var alltaf haldinn í kringum 25.apríl í löndum Evrópu, var tilkomið á gamalli venju sem tengdist náttúrunni. Sunnar í álfunni er í lok apríl náttúran öll löngu vöknuð af sinni vetrarhvíld og blessun gróandans blasir hvarvetna við. En reynsla kynslóðanna segir sem svo: Ekki er nú allt öruggt í þessum heimi. Þótt vorið lofi góðu getur sumarið orðið kalt. Og fólk sem lifir af jarðargróða, eða fiskifangi eða hvorutveggja og hefur kannski marga munna að metta getur orðið órólegt út af minnu en mögulegu árferði. Verður uppskeran góð, verður veiði í vatninu, viðrar vel til sjóróðra, lifa vorlömbin og koma þau væn af fjalli? Helst nytin í kúnum.?
Kæri söfnuður, þetta eru mörgum gleymdar spurningar? En það koma aðrar í staðinn. Þær snúast kannski ekki beinlínis um uppskeru, en þær snúast um það sem tengist árferði beint og óbeint. Þær snúast til dæmis um atvinnu. Þær snúast um aðstoð við þau sem þurfa hjálp. Þær snúast um kortin sem Hjálparstarfið er hefur stofnað til. En þær snúast líka um heilsu, um árangur, um vonir, um vináttu, um framtíð barnanna, um heimilið og hjónabandið, og þær snúast um grundvallarspurninguna: Hvað verður um mig og mitt fólk?
Ríkisstjórnin ákvað fyrir fjórum árum að síðasti sunnudagur í maí skuli vera dagur barnsins. Aðalhutverk þess dags þarf að vera að minna á að allir dagar ársins eru dagar barnsins. Við sem eigum börn vitum það. Við vitum líka að sá dásamlegi tími þegar barnið þurfti á okkur að halda allan sólarhringinn og gat enga björg sér veitt án okkar, hann er ennþá. Að vísu ekki jafn fullkomlega og þá, en í vissum skilningi og í vissum aðstæðum. Og það er ekki vegna þess að okkur hafi mistekist uppeldið. Það er staðfesting á því að það hafi tekist. Það er hörmulegt fyrir foreldri að standa frammi fyrir því að afkvæmið hefur enga þörf fyrir aðkomu föður eða móður að lífi sínu. Ekki í nokkrum aðstæðum. Annað hlutverk og tilefni dagsins, að minnast barna sem búa við erfið kjör; það má aldrei tengja við einn dag á ári. Ákall þeirra verður að heyrast á hverjum einasta degi. Það þarf að vera fastur hluti okkar daglega bænalífs. Við getum ekki með okkar eigin framlagi tryggt það sem er okkur dýrmætast, sem er lífið sjálft og þau sem við elskum. En við getum að sjálfsögðu lagt sjálf mikið af mörkum til þess að standa vörð um eigið líf og eigið fólk. En það er annað mál. Við komum alltaf einhverntíma að mærum hins mögulega og þess við höfum ráð á. En þegar við rekumst á slíkar takmarkanir, þá verður eitthvað annað að taka við. Öskufall er eitt af þvi sem minnir á það hversu bjargarlaus við getum verið í vissum aðstæðum.
Kæri vorsöfnuður í Langholtskirkju og kæru vorsöngvarar. Gleðilega hátíð vorsins og vonarinnar. Við vonuðum og það varð. Við hrópuðum til Guðs og hann heyrði.
Þegar æðandi kraftar eldsins úr iðrum jarðar, þrýsta öskunni til himins breiða hana yfir byggðirnar, byrgja auglit sólar, fela angan jarðar , og fylla vit alls sem andar, áköllum við þig ó, Guð um miskunn.
Þú, sem í árdaga bast höfuðskepnurnar og breyttir óskapnaðinum í sköpun við biðjum þig, Kom í mætti þínum og beisla óhemjuna, svo að aftur verði kyrrð og friður á jörðu, ullin verði aftur hvít og jörðin græn og fólkið gangi til iðju sinnar í öruggu trausti, til verndar þinnar og varðveislu í frelsaranum Jesú Kristi. Amen.
Þannig höfum við ákallað Guð um miskunn. Við höfum séð og skilið hvað það var sem forfeður og formæður okkar þurftu að búa við á fyrri öldum, og við horfum til þess sem komið getur með kvíða. Gosið er liðið hjá, en eftir situr óhugurinn og óttinn og vinnan við að endurheimta það sem hægt er að endurheimta.
Davíðssálmurinn: Ég hef augu mín til fjallanna, (Sálm.121) sem tilheyrir þessum degi, er einn af hinum þekktustu. Við höfum skilið hann svo að þegar við horfum á tign og fegurð fjallanna séum við leidd fram fyrir hátign Guðs sem er sá sem hjálpar: Hvaðan kemur mér hjálp ? Hjálp mín kemur frá Drottni. Nú horfðum við til fjallanna í ótta og angist og spurðum hins sama. Hvaðan kemur mér hjálp? Og við fengum sama svar. Hjálp mín kemur frá Drottni. Við hverja einustu skírn í okkar kirkju er lesið síðasta versið í þessum sálmi : Drottinn mun varðveita útgöngu þína og inngöngu héðan í frá og að eilífu. (121.8). við skulum líka leggja á minnið versið næsta á undan :
Drottinn mun vernda þig fyrir öllu illu, hann mun vernda sál þína.(121.7)
Við erum í þeim sporum á öllum öldum og öllum tímum, að þarfnast þess að ákalla Guð um hjálp, um styrk, um leiðsögn og blessun hans yfir fólk og fé og allt sem hann hefur skapað. Næstu þrír dagar á eftir þessum sunnudegi í dag, hinum fimmta eftir páska, heita samkvæmt hefðinni, gangdagar. Svo kemur uppstigningardagur. Gangdagarnir minna á tvennt: Gönguna um tún og akra, meðfram vötum, ám og lækjum og við ströndina til að biðja Guð um gott árferði, og þeir minna á göngu Jesú Krists með lærisveinum sínum öllum, dagana áður en hann steig upp til himna. Það var hið eiginlega upphaf göngu hans með kirkju sinni og hverjum og einum sem játar nafn hans og trúir á hann, alla daga, allt til enda veraldar.
Og þá erum við komin að inntaki dagsins eins og það er skráð í guðspjallinu. Jesús Kristur átti það erindi við okkur þegar hann gekk hér um á jörðu að koma á beinu sambandi okkar við Guð sem heyrir bænir, og styrkja það.
Jesús segir í guðspjallinu :
Og ég segi yður: Biðjið, og yður mun gefast, leitið, og þér munuð finna, knýið á, og fyrir yður mun upp lokið verða. Því að hver sá öðlast, sem biður, sá finnur, sem leitar, og fyrir þeim, sem á knýr, mun upp lokið verða.
Kæri söfnuður. Jesús Kristur, hann sem var krossfestur fyrir okkur og steig niður í hið djúpa myrkur dauðans og grafarinnar fyrir okkur, hann reis upp frá dauðum og sigraði sjálfan dauðann fyrir okkur: Þess vegna er sérhver bæn til Guðs sem borin er fram í Jesú nafni, heyrð bæn.
Og við megum treysta því algjörlega. Guð heyrir allar bænir. Ekki bara stórar bænir og hljómfagrar, með vönduðu orðalagi. Hann heyrir líka litlar bænir og klaufalega orðaðar og líka þær sem maður kann ekki að orða.
Nú segir kannski einhver í hjarta sínu: En þegar sagt er að hann heyri bænir, er þá ekki líka átt við að hann geri eins og ég bið hann? Að biðja er tvennt í senn. Það er að biðja Guð um eitthvað ákveðið og það er að fela málefni sitt Guði á vald. Í þessu felst að hann muni vel fyrir sjá og svari hann með öðrum hætti en ég vonaði þá hafi hann ástæðu til að svara bæninni öðruvísi en ég vildi á þeim tíma sem ég bað.
Kæri söfnuður. Bænadagurinn er auðvitað fyrst og fremst til þess að minna okkur á bænina. Biðjið án afláts. Og ekki gefast upp. Ekki skilja orðin í Faðirvorinu: verði þinn vilji eingöngu þeim skilningi að þú ættir að segja við Guð: Þú veist og getur allt: Þú skalt ráða þessu. Þú vilt mér vel.
Sá andans andardráttur sé óslítandi þáttur á milli mín og þín, segir Valdimar Briem. (Sb 338) í sálminum sem við syngjum hér á eftir. Það er það sem bænin er: Óslítandi þáttur milli þín og Guðs, þegar á hann er reynt. Sé hann látinn afskiptalaus, þá fúnar hann.
Það má hafa það til marks, að faðir sem aldrei er beðinn um neitt er gagnslaus faðir. Hann er nánast bara eins og tæknileg nauðsyn. Nákvæmlega eins og faðir og móðir í hinu náttúrulega og jarðneska samhengi. Ég og þú.
Bænin er Guðssamfélagið sjálft eins og Hallgrímur yrkir um:
Bænin má aldrei bresta þig, búin er freisting ýmislig. Þá líf og sál er lúð og þjáð, lykill er hún að Drottins náð.( Sb 337).
Bænin er lykill þinn að himnaríki og að vilja Guðs. Bænin er tæki til þess að hafa áhrif. Fyrir því eru óteljandi dæmi. Við skulum líka þora að trúa því. Og við skulum ekki láta trufla okkur eitthvað sem er meintur skilningur almennings á því hvað er satt og hvað er viðeigandi. Við skulum ekki láta eitthvert fólk segja okkur að það sem við höfum reynslu af að sé til, sé ekki til. Það er algengt að mæta einhverskonar minnimáttarkennd þegar kemur að trúarefnum. Orð eins og bænheyrsla eru feimnisorð. Það er miklu auðveldara að segja : Kannski var þetta bara alltsaman bara tilviljun. Og það er þá kannski líka vissara að vera ekki mikið að tala um englana þó að okkur hafi verið heitið því að við eigum hvert og eitt okkar verndarengil. Það er sjálfsagt auðveldara að segja si svona: Það er nú ekkert víst með þá og kannski er þetta nú bara allt saman bara vitleysa. Og það eitt satt sem ég sé og get þreifað á.
Kæri söfnuður: Guði sé lof að það skuli ekki vera allt satt sem ég sé og heyri og þreifa á. Við skulum ekki vera hrædd við að trúa. Það hefur alltaf verið til fjöldi fólks sem gerir bara gys að því. Við skulum heldur ekki vera hrædd við að biðja. Biðja án afláts, líka um það sem að mati einhverra annarra, jafnvel læknavísindanna, er sagt vonlaust. Er einhver að deyja sem ég elska? Ég bið þess að Guð gefi líf og lækningu.
Og ekki hika heldur um litlu málin. Ekki láta trufla hugsun eins og þessa: Á ég nokkuð að vera að ónáða Guð með þessu? Já, ég á einmitt að trufla hann. Biðjið án afláts! er staðfesting þess.
Hver sem kann að bera málefni sín fyrir foreldra sína veit að það snýst ekki bara um lausn á tilteknum málum, heldur einmitt um það að geta borið fram málefni sín og vandmál og áhyggjuefni nákvæmlega eins og þau eru. Þess vegna verðum við fyrst og fremst að nefna þau réttum nöfnum.
Þegar Jesús kenndi okkur að biðja þá var það ekki í óljósu líkingamáli. heldur alveg ákveðið. Hann sagði : Faðir vor, þú sem ert á himnum.
Í fullvissu trúarinnar á bænheyrslu biðjum við. Í fullvissu þess að Jesús er upprisinn og að hann stígur upp til himna og að hann tekur okkur þangað til sín um síðir, þannig biðjum við, og þannig þökkum við fyrir allt sem við höfum tekið á móti. Í dag leggjum við fram fyrir hann ár og árferði, fólkið og áhyggjur þess, vinnandi fólk og atvinnulausa, biðjandi fólk og bænarlaust, börnin öll ung og eldri, fólk og fé og gróður á öskufallssvæðum, vorhátíðina hér í söfnuðinum og þó mest um það að fólkið megi læra að treysta Orði Guðs og treysta Jesú sjálfum sem segir: Biðjið og yður mun gefast! Þannig varðveitist kristinn siður í þessu landi og kirkjurnar sem bænahús.
Dýrð sé Guði, föður og syni og heilögum anda, svo sem var í upphafi er og verður um aldir alda. Amen
