Biðjum:
Ó, leið mig þá leið, svo legg ég af
stað,
svo legg ég af stað með Guði.
Leið trúar, leið trausts, leið
tryggðar hvern dag
sem treysti ég einum Guði
Náð sé með yður og friður frá Guði
föður vorum og Drottni Jesú Kristi. Amen.
Biblían
Biblían var rituð af yfir 40
höfundum, á 1500 ára tímabili í þremur heimsálfum. Hún miðlar visku kynslóðanna,
hvatningu, textum sem efla okkur hugrekki til að takast á við verkefni lífsins,
huggun er við erum sorgmædd, ljósi inn í myrkar stundir.
Textaraðir
Við tökum eftir því hér í hinu
hefðbundna helgihaldi kirkjunnar, þá eru gjarnan lesnir þrír textar, einn úr
Gamla testamentinu, einn úr bréfum Nýja testamentisins og síðan einn úr
guðspjöllunum.
Hér eru ávallt nýir textar á
dagskrá, allt eftir því hvar við erum stödd í kirkjuárinu. Er aðventa, eru jól,
nýtt ár, fasta, páskar eða hvað annað? Kirkjuárið hefst á fyrsta sunnudegi í
aðventu og svo marka stórhátíðirnar þrjár, jól, páskar og hvítasunna, ákveðna
hápunkta. Uppstigningardagur er nýafstaðinn, og nú er síðasti sunnudagur fyrir
hvítasunnu.
Allir eiga þessir dagar sitt
samhengi, sínar frásögur, sinn boðskap. Mjög snemma í sögu kristinnar kirkju
urðu til svokallaðar textaraðir, þ.e.a.s. textar sem lesnir eru á þessum ólíku
sunnudögum og helgidögum og hátíðum kirkjuársins.
Textaraðir þjóðkirkjunnar eru
þrjár, og reglan er sú að fyrsta röðin er lesin annað hvert ár en röð tvö og
þrjú þar á móti. Sem sagt röð eitt, og næsta ár röð tvö, svo aftur röð eitt, og
þá röð þrjú, svo aftur eitt, og þá röð tvö og þannig áfram samkvæmt þessari
reglu. Í ár er þriðja lestrarröðin á dagskrá.
Nýja testamentið
Sagt hefur verið að hinir fyrstu
kristnu hafi heimsótt staði atburðanna, á þeim dögum og tímum ársins sem þeir
áttu að hafa gerst. Helgihald frumkirkjunnar fólst m.a. í því að söfnuðurinn
fór til Betlehem á jólum, upp á Golgata á páskum og þannig mætti áfram telja.
En þegar kirkjan breiddist út um
heiminn varð þetta erfiðara, þ.e.a.s. að fara á hina helgu staði á tilteknum
tímum og dögum. Þá voru það frásögurnar, textarnir, sem færðu atburðina til
okkar, hvar sem söfnuðurinn kom saman, í norðri, austri, vestri eða suðri.
Og gjarnan hefur kirkjan sett á
svið, samhengið, til dæmis á jólum, þar sem jatan er gjarnan í kirkjum og litla
Jesúbarnið ásamt Maríu og Jósef, eða fengið börn til að leika helgileiki, til
dæmis er frásagan af miskunnsama Samverjanum ein mest leikna frásagan í
Vatnaskógi, ef ég þekki rétt, og þannig mætti áfram telja.
Svo má segja að pílagrímaferðir
hafi sett áfangastaðina aftur á dagskrá, þar sem fólk ferðast um langan veg til
að koma í landið helga, signa sig upp úr ánni Jórdan, feta í fótspor
lærisveinanna, feta í fótspor Jesú.
Pílagrímagöngur hafa síðan á
undanförnum áratugum komist aftur í tísku, ef svo má segja, fólk gengur
Jakobsveginn og pílagrímaleiðirnar eru margar. Fjölmargar þeirra liggja til
Rómar.
Það er djúp reynsla tengsla, innlifunar
og úrvinnslu tilfinninga, sem fylgir því að ferðast á slíkan máta og fara slíka
leið í bæn. Áfangastaðirnir eru gjarnan vettvangur helgra atburða úr Biblíunni
eða staðir sem eiga sér djúpa trúarlega skýrskotun eða sögu. Einnig sögu sem
sagt er frá í textum Biblíunnar.
Pílagrímaleiðir eru til hér á
landi, og hefur hópur fólks dregið þær leiðir fram, gengið þær leiðir við
ákveðin tilefni, og er það til dæmis fastur liður í tengslum við Hólahátíð og
Skálholtshátíð að ganga um langan veg, á hina helgu staði.
Að setja sig á þann máta í spor
þeirra sem á undan gengu er mikill lærdómur.
Að setja sig í annarra spor
Lærdómar Biblíunnar, textanna og
frásagnanna, eru margir og viskan djúp. Sumt þar er háfleygt og torskilið,
annað jarðbundið og auðskilið.
Það er líkt og gengnar kynslóðir
hafi ritað textana okkur til lærdóms, íhugunar og opinberunar.
Það er nefnilega eins og það séu
gengnar kynslóðir sem rita textana, lærdómur margra er þar að baki, og jafnvel lærdómar
frá Guði sjálfum, eins og við segjum.
Einn helsti lærdómurinn fjallar einmitt
um mikilvægi þess leggja sig fram um að setja sig í annarra spor. Við þekkjum
hvað slíkt er dýrmætt og mikilvægt, þ.e. til að freista þess að skilja aðra
betur.
Guð sjálfur hefur gengið í fótspor
mannsins hér í heimi, með fæðingu Jesú og lífshlaupi hér á jörð, það er eitt af
meginstefjum kristninnar.
Það er einn af rauðum þráðum
kristninnar að Guð hafi einmitt sett sig í mannsins spor. Hafi gengið leið
mannlegrar þjáningar, og viti því og þekki raunir mannsins og heimsins.
Auðmýkt og hroki
Lærdómur Davíðssálmsins sem lesið
var úr hér áðan er að hluta til jarðbundinn og auðskilinn. Eins og sálmaskáldið
segir:
Áður
en ég varð auðmjúkur villtist ég
en nú varðveiti ég orð þitt.
Áður en hann varð auðmjúkur.
Hvað er maður þegar maður er ekki
auðmjúkur?
Hver er andstæða auðmýktar?
Hroki, er það ekki?
Auðmýktin er einn af grunnlærdómum
Biblíunnar. Auðmýkt og mildi liggur eins og rauður þráður í gegnum bækur
Biblíunnar.
Auðmýkt er ein af forsendunum fyrir
því að okkur lánist að setja okkur í annarra spor, að við reynum að skilja
aðra, viðurkenna að við séum ekki endilega með allt á hreinu.
Viska
Í því felst djúp viska.
Hún er í ætt við visku grísku
heimspekinganna, eins og Sókratesar, en eftir honum er haft: Því meira sem
ég læri því betur geri ég mér grein fyrir því hve lítið ég veit.
Sálmaskáld Davíðssálma er á
svipuðum nótum, eins og segir:
Áður en ég varð auðmjúkur, villtist
ég af leið…
Auðmýktin er eins og lykill að
skilningi, lykill að djúpri visku, lykill að því að við hleypum Guði og orði
hans nálægt hjarta okkar.
Svo er stundum eins og auðmýktin
kvikni þegar skóinn kreppir.
Þegar við höfum misst, orðið fyrir
sorg, þegar heilsan brestur eða við höfum sett okkur markmið sem ekki ganga
upp, hlaupið á vegg, sjáum að við náum ekki að gera það sem við ætluðum eða
verða það sem okkur dreymdi um.
Þeir sem hafa gengið sporin, á
vettvangi AA samtakanna eða Vina í bata, þekkja hvaða grunnur það getur verið
að byggja á, þegar maðurinn eignast slíka reynslu. Það getur nefnilega verið
sterkur grunnur að byggja á, þegar hlutirnir ganga ekki upp hjá okkur.
Það var haft eftir
körfuboltamanninum, eða körfuboltagoðsögninni, Micheal Jordan, sem Nike Air
Jordan skórnir heita eftir, að hann hefði tapað svo og svo mörgum leikjum,
klikkað á svo og svo mörgum skotum, brennt af svo og svo mörgum vítaköstum, en einmitt
vegna alls þess sem ekki gekk upp, náði hann að skerpa sig, æfa og verða betri
og betri, og svo bestur í sinni grein í heiminum.
Pabbi heitinn sagði einmitt stundum
við mig, þegar ég kom heim úr skólanum með slaka einkunn, það gerðist nú
kannski ekki mjög oft, en s.s. stundum, þá sagði hann: “Ja, það er greinilega
rými til bætingar.”
Mér þykir vænt um þau orð í dag. Mér
fannst það auðvitað ekkert skemmtilegt þá að hafa ekki staðið mig vel.
Sálmaskáld Davíðssálma orðar þetta
svona:
Það varð mér til góðs að ég var
beygður
svo að ég gæti lært lög
þín.
Sálmaskáldið fann það sem sagt út
að án erfiðleikanna þá gat sálmaskáldið illa lært lærdómana sem Guð vildi
kenna.
Í gegnum erfiðleikana opnast á
auðmýktina og lærdómur og ný reynsla verða til.
Eins og einhver sagði:
Í gegnum sprungurnar í mannlífinu,
kemst ljósið inn.
Og sálmaskáldið heldur áfram og
segir:
Lögmálið úr munni þínum er mér
mætara
en þúsundir skildinga úr
silfri og gulli.
Já, það er einhvern veginn þannig
að boðskapurinn sem berst okkur úr þessum helgu ritum er okkur ómetanlegur. Það
er ekkert sem kemur í staðinn. Ekkert sem silfur og gull geta keypt.
Hinn nýi maður
Og postulinn útleggur þetta enn
frekar og talar um að við eigum að íklæðast hinum nýja manni.
Þetta er skemmtileg myndlíking, sem
felur í sér ansi mikla von, þar sem það er líkt og við getum hreinlega klætt
okkur í ný föt og þá verður lífið betra.
Sem sagt við eigum að hætta því sem
vont er, og innleiða allt hið góða. Segja skilið við reiði, bræði, vonsku,
lastmæli og svívirðilegt orðbragð. Ekki ljúga hvert að öðru. Þannig
afklæðumst við hinum gamla manni og íklæðumst hinum nýja.
Og svo undirstrikar postulinn að
þetta getur hver sem er gert. Þetta er ekki spurning um uppruna okkar,
þjóðerni, kyn eða stöðu, því Kristur er allt og í öllum. Það er bara okkar að
taka á móti því, kveikja á perunni, fatta það, fókusera á það, finna leið til
að glæða þá staðreynd ljósi og lífi í okkar eigin hjarta.
Þessi tónn postulans er í takt við
boðskap sköpunarsögunnar þar sem segir að maðurinn sé skapaður í Guðs mynd. Það
sé eitthvað guðlegt fræ í brjósti hvers manns, sem sé okkar að hlúa að og láta
blómstra í okkar lífi.
Auðmýktin og mildin
Við finnum það á svona textum hve
rangt það er þegar manneskjan setur sig á háan hest á grundvelli trúar sinnar. Einkenni
trúarinnar hjá hinum nýja manni, ef við vísum í orðalag postulans, þá er hún ávallt
leitandi, auðmjúk, mild, gæskurík og þjónandi.
Trúin er því ekki tæki til að dæma
aðra heldur getur verið grundvöllur þjónustu, þar sem hinn kristni þjónar náunga
sínum, ekki af því að náunginn sé kristinn, heldur er þjónustan veitt af því
við erum kristin.
Guð veiti okkar náð sína til að
sýna öðrum mildi og auðmýkt og þá gæfu að leitast við að setja okkur í annarra
spor.
Í Jesú nafni. Amen.
Dýrð sé Guði föður og syni og heilögum anda, svo sem var í upphafi er og verður um aldir alda. Amen.
Takið postullegri kveðju: Náðin Drottins vors Jesú Krists, kærleiki Guðs og samfélag heilags anda, sé og veri með yður öllum. Amen.
Sálmarnir: 119:65-72
Kól. 3:8-11
Jh. 15:18-25
